LĘK U DDA

LĘK U DDA

Lęk jest zdrową, naturalną emocją, która ostrzega nas przed niebezpieczeństwem.  Jak każda emocja pojawia się automatycznie i z czasem wygasa. Ma do spełnienia bardzo ważne zadanie: szybkie, automatyczne reagowanie mobilizacją organizmu do ucieczki lub walki lub zamarciem w sytuacjach, kiedy dla uniknięcia zagrożenia trzeba pozostać „niewidocznym”.

Większość DDA ma tendencje do przeżywania nadmiernego, nieproporcjonalnego do tego, co ich spotyka, lęku. Lęk spełnia funkcje ochrony, ale często jest nieadekwatny i mylący. Tendencje te mogą przyjmować różne natężenie. Może przyjmować różne formy od stałego napięcia i niepokoju do ciągłego oczekiwania, że coś złego może się wydarzyć.  Czasem doprowadza do prowokowania konfliktów, (ponieważ spokój wydaje się nienaturalny) lub do poważniejszych problemów emocjonalnych, takich jak panika, fobia społeczna, syndrom stresu pourazowego.

Czasami u DDA lęk jest dominującą emocją. Pojawia się ona zastępczo, jako reakcja emocjonalna na rożnego rodzaju sytuacje, w których zazwyczaj odczuwa się złość, smutek, a nawet pozytywne emocje, np. zamiast radości, pojawia się obawa, niemożność cieszenia się z sukcesów. Stąd w życiu emocjonalnym osób z DDA dominuje ciągły lęk.

Lęk oprócz części fizjologicznej, którą jest silne wzbudzenie układu nerwowego, odczuwane, jako napięcie, niemożność zrelaksowania się, składa się z tendencji poznawczych  i behawioralnych.

Pod wpływem katastroficznego myślenia o świecie, bliskich osobach, jako zagrażających, chcących wykorzystać, oszukać, zranić, osoba z DDA ciągle czuje się zagrożona. Często czując się tak, nawet w okresie względnego spokoju. 

Nieuświadomione schematy poznawcze, które powstały w dzieciństwie, żeby chronić przed przemocą ze strony opiekunów, uruchamiają się w różnych sytuacjach. Często są to sytuacje, w których nie ma żadnego, realnego zagrożenia. Funkcją schematów jest nadal chronić, ale realne zagrożenie utraty życia, zdrowia lub zagrożenie przemocą minęły. Częstym zachowaniem związanym z lękiem jest unikanie, wycofywanie się z sytuacji wzbudzających lęk. Prawidłowym zachowaniem byłoby stopniowe oswajanie, stawianie czoła tym sytuacjom.

W bliskich związkach DDA mogą wciąż panicznie bać się rodzica alkoholika. W relacji z partnerem albo nie potrafią się bronić albo pierwsze atakują. W zdrowym związku nie potrafią zaufać i trzymają dystans jednocześnie spodziewając się najgorszego.

W psychoterapii lęku u DDA ważnie jest: 

- zrozumienie zasadności reagowania w ten sposób, w kontekście realnie zagrażającego dzieciństwa 

- odkrycie dysfunkcyjnych schematów reagowania

- zmiana zagrażającej wizji świata

- nauka relaksowania się i odprężania (spokojne oddychanie, trening autogenny, mindfulness)

- danie sobie prawa do konstruktywnego wyrażania lęku, jednocześnie nie tracąc przy tym kontroli (dotyczy to wszystkich emocji).

Bardzo ważną częścią psychoterapii jest odkrycie, przyjęcie i odreagowanie emocji z dzieciństwa.  Odkrywanie następuje poprzez opowiadanie i kontakt z bolesnymi wspomnieniami, jak również nadanie traumie i związanym z nią silnym, negatywnym emocjom nowego znaczenia. Ważne jest też przepracowanie relacji z rodzicami. Jest to bardzo potrzebne, ponieważ w dzieciństwie DDA nie mogły przeżywać silnych emocji. Często emocje wściekłości, złości, smutku, gniewu, wstydu, wstrętu, radości zastępował lęk. Stłumione silne emocje powodowały duże napięcie, które nie mogło być rozładowane. W dorosłym życiu automatyczne tłumienie emocji, jako nawykowa strategia obronna, a zwłaszcza lęku w sytuacjach, które nie są zagrażające, powoduje dalsze kumulowanie się napięcia i życie w ciągłym napięciu z powodu traum z przeszłości.

Grupa DDA Dublin, 2013
Psycholog Agnieszka Raja i Marta Biczkowska